Em là một trong hàng trăm ngàn học sinh đang chia đôi cuộc đời mình giữa lớp học và chỗ làm thêm. Theo Tổng cục Thống kê, cứ 4 học sinh cấp 3 thì có 1 em đang làm thêm, con số này tăng đột biến sau đại dịch. Những đồng tiền đầu tiên tự kiếm được mang lại niềm vui tự lập, nhưng cũng kéo theo những hệ lụy không dễ nhìn thấy.  

Một khảo sát của Viện Nghiên cứu Thanh niên phát hiện ra nghịch lý: 80% học sinh làm thêm vì muốn giảm gánh nặng cho gia đình, nhưng 45% trong số đó lại thừa nhận thu nhập từ việc làm thêm chủ yếu dành cho nhu cầu cá nhân - mua điện thoại mới, trang phục hàng hiệu hay chi trả cho các buổi tụ tập bạn bè. Áp lực "phải kiếm tiền" đang bị bóp méo bởi văn hóa tiêu dùng trong giới trẻ. Các quán trà sữa, cửa hàng tiện ích trở thành điểm đến quen thuộc, nhưng cũng có không ít em phải làm trong môi trường độc hại như quán karaoke, quán nhậu, nơi các em phải đối mặt với nguy cơ bị quấy rối hoặc tiếp xúc với rượu bia khi chưa đủ tuổi.  

Giấc ngủ trở thành thứ xa xỉ với nhiều học sinh làm thêm, điều này không chỉ kéo theo hệ lụy về sức khỏe thể chất, mà tâm lý các em cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhiều giáo viên chủ nhiệm thừa nhận họ thường xuyên phải đối mặt với những học sinh ngủ gật trong lớp, nộp bài trễ, hoặc thậm chí bỏ học vì không theo kịp chương trình.  

Nhưng đằng sau những con số khô khan là những câu chuyện đầy xót xa. Như trường hợp của Tùng (18 tuổi, Hà Nội), làm thêm 8 tiếng mỗi ngày để giúp đỡ gia đình, em chia sẻ: "Có những ngày em làm việc quá sức đến mức bước về phòng là gục xuống ngủ luôn, không còn tâm trí để học hay làm bài nữa."  

Các chuyên gia giáo dục đang lên tiếng về sự thiếu vắng các quy định bảo vệ học sinh làm thêm. Trong khi Luật Lao động cấm sử dụng lao động dưới 15 tuổi, thì nhóm 15-18 tuổi lại đang ở vùng xám pháp lý. Nhiều trường hợp bị ép làm quá giờ, trả lương thấp nhưng không dám lên tiếng vì sợ mất việc.

Câu chuyện học sinh làm thêm không đơn thuần là vấn đề kinh tế, mà đang phản ánh một thực tế đau lòng về khoảng cách giàu nghèo và áp lực mưu sinh ngày càng đè nặng lên vai thế hệ trẻ. Những đồng tiền các em kiếm được hôm nay có thể giúp trang trải cuộc sống, nhưng cái giá phải trả cho tương lai học vấn và sức khỏe thì không dễ đo đếm. Khi xã hội vẫn đang loay hoay tìm giải pháp, mỗi ngày trôi qua lại có thêm những đứa trẻ phải lớn trước tuổi, đánh mất quyền được vui chơi và học hành đúng nghĩa.